چگونه امنیت شبکه را ارزیابی و تحلیل بکنیم

امروزه با گسترش فناوری اطلاعات و برقراری ارتباطات شبکه‌ای، امنیت شبکه به یکی از مسائل حیاتی در حوزه فناوری تبدیل شده. امنیت شبکه به معنای حفاظت از منابع و اطلاعات موجود در شبکه در برابر تهدیدات و حملات مختلف هست. توجه کنین که بی‌توجهی به اون منجر به خسارت میشه.

قرار توی این مقاله راجع به نحوه ارزیابی و تحلیل امنیت شبکه صحبت کنیم. در ابتدای مقاله، مفهوم امنیت شبکه رو براتون توضیح میدم و مروری روی تهدیدات امنیتی رایج تووی شبکه می‌کنم. یسری اصول کاربردی براتون لیست کردم که بهتون کمک می‌کنه تا از طراحی شبکه امن بهره ببرین. با من همراه باشین تا مطالبی بیشتری در رابطه با امنیت شبکه بدونین!

مفهوم امنیت شبکه

امنیت شبکه مجموعه‌ای از اقدامات و تدابیر، با هدف حفاظت از منابع، داده‌ها، و اطلاعات موجود در یک شبکه کامپیوتری یا ارتباطات شبکه‌ای هست. هدف اصلی امنیت شبکه، جلوگیری از دسترسی غیرمجاز، استفاده ناصحیح، تغییر یا نقض امنیت داده‌ها و ارتباطات در شبکه است.

در شبکه‌ها، امنیت می‌تونه به انواع مختلفی از حملات و تهدیدات مرتبط باشه. برخی از تهدیدات رایج در شبکه‌ها شامل حملات دیده‌نشده، حملات نفوذ، سرقت اطلاعات، کنترل ناصحیح دسترسی، حملات ردپا، و حملات ضد سرویس (DDoS) هستن. امنیت شبکه می‌تونه با استفاده از تکنیک‌های مختلفی مثل رمزنگاری، فایروال، تشخیص تهدیدات، سیاست‌های دسترسی، و مدیریت شناسایی و احراز هویت، بالا بره.

امنیت شبکه تووی حوزه‌های مختلفی از جمله شبکه‌های کامپیوتری، اینترنت اشیا، شبکه‌های بی‌سیم، و شبکه‌های ابری اهمیت داره. از اونجا که اطلاعات حساس مثل اطلاعات شخصی، رمزهای عبور، اطلاعات مالی، و اطلاعات تجاری تووی شبکه‌ها قابل انتقال هست، امنیت شبکه برای حفاظت از این اطلاعات خیلی ضروری هست.

در کل، هدف از امنیت، استفاده از تکنیک‌ها و راهکارهای متنوع، ضمن حفاظت از اطلاعات، ارتباطات و منابع شبکه، از تهدیدات و حملات مختلف هست.

تهدیدات امنیتی رایج تووی شبکه‌ها

من در اینجا بعضی از تهدیدات رایج تووی شبکه رو براتون لیست کردم. البته اینها تهدیدات رایج هست و روز به روز بر تعداد موارد این لیست افزوده میشه:

• حملات نفوذ یکی از رایج‌ترین تهدیداته. وقتی فردی تلاش می‌کنه برای ورود غیرمجاز به شبکه با استفاده از روش‌هایی مثل کشف رمز عبور، تزریق کد و کراکر پسورد، حملات نفوذ اتفاق افتاده.
• نوع دیگش، حملات ردپایی هست. در این حمله، مهاجمان سعی می‌کنن، فعالیت‌های خودشون رو به‌طور مخفیانه تووی شبکه انجام بدن. استفاده از VPN، پروکسی‌ها و رمزنگاری تکنیک‌های حملات ردپایی هست.
• حملات ردیابی، که مهاجمان با استفاده از تکنیک‌هایی مثل (IP spoofing)، یا (MAC address spoofing) و استفاده از شبکه‌های مخفی، هویت و موقعیت خودشون رو پنهان می‌کنن.
• DDoS، در این نوع حملات، چندین دستگاه مهاجم همزمان به یک سیستم یا شبکه حمله کرده و منابع اون رو به حداکثر فشار می‌اندازن تا دسترسی کاربران معمولی سخت بشه.
• فیشینگ، در این نوع حملات، مهاجمان به وسیله ارسال ایمیل‌ها، پیام‌های تقلبی و صفحات جعلی وب، اطلاعات حساس کاربران مثل نام کاربری، رمز عبور، شماره کارت و اطلاعات شخصی دیگه رو هک می‌کنن.
• نرم‌افزارهایی که در شبکه استفاده می‌شن هم ممکنه توسط مهاجمان مورد بهره‌برداری قرار بگیرن. سیستم‌عامل، سرویس‌های شبکه، برنامه‌های کاربردی و پچ‌های امنیتی مواردی هستن که مورد حملات امنیتی شبکه قرار می‌گیرن.

چگونه امنیت شبکه رو ارزیابی و تحلیل می کنیم؟

ابتدا باید منابع و داده‌های مهم و حساس موجود در شبکه رو شناسایی کنیم. این شامل داده‌های مشتریان، اطلاعات مالی، اطلاعات شخصی و هرگونه اطلاعات محرمانه دیگری هم هست که باید مورد حفاظت قرار بگیرن. تهدیدات و آسیب‌پذیری‌های مرتبط با شبکه رو شناسایی کنین. این تهدیدات شامل حملات نفوذ، حملات دیده‌نشده، سرقت اطلاعات، حملات DDoS و آسیب‌پذیری‌های نرم‌افزاری هست. از منابع مختلفی مثل گزارش‌های امنیتی، پچ‌ها و به‌روزرسانی‌های امنیتی مرتبط با سیستم‌ها و شبکه‌ها استفاده کنین.

میزان آسیب‌پذیری رو حتما ارزیابی کنین. با بررسی آسیب‌پذیری‌ها و نقاط ضعف موجود تووی شبکه، می‌تونین میزان آسیب‌پذیری و ریسک امنیتی رو ارزیابی کنین. بررسی تنظیمات امنیتی، آزمون نفوذ (penetration testing)، تجزیه و تحلیل کدها و برنامه‌ها، و بررسی سیاست‌ها و روش‌های مدیریت امنیت شامل ارزیابی میزان آسیب‌پذیری میشه. حواستون باشه که با توجه به نتایج ارزیابی، تهدیدات و آسیب‌پذیری‌ها رو بر اساس سطح اهمیت و اولویت، طبقه‌بندی کنین. هدف اینه که منابع و زمان خودتون رو، روی مسائلی که بیشترین تأثیر رو دارن، متمرکز کنین.

با استفاده از رمزنگاری، فایروال، سیاست‌های دسترسی، تشخیص تهدیدات، نصب به‌روزرسانی‌ها و پچ‌های امنیتی، و مدیریت شناسایی و احراز هویت، راهکارهای امنیتی رو پیاده سازی کنین.

آخرین نکته که باید بهش توجه کنین اینه که برای حفظ امنیت شبکه، نیاز هست که به‌صورت مداوم فعالیت‌ها و تهدیدات شبکه رو مانیتور کنین و در کنارش از بروزرسانی ها غافل نشین!

نمونه‌هایی از حملات معروف توی شبکه

در ادامه مقاله با ما همراه باشین تا مثال‌هایی واقعی از حملات رخ داده توی شبکه رو براتون تعریف کنیم:

1. حمله DDoS به شبکه: در سال 2016، حمله DDoS به شرکت Dyn، یکی از بزرگترین ارائه دهندگان خدمات DNS، باعث اختلال در دسترسی به وبسایت‌های معروفی مانند Twitter، Netflix و Spotify شد.
2. حمله فیشینگ: یکی از معروف‌ترین حملات فیشینگ، حمله به کاربران Gmail در سال 2017 بود. این حمله از طریق یک ایمیل تقلبی به نظر رسمی از Google بود که هدفش تلاش برای دزدیدن رمز عبور قربانیان بود.
3. حمله نفوذ به شبکه: در سال 2013، حمله نفوذ به شرکت Target، یکی از بزرگترین فروشگاه‌های زنجیره‌ای آمریکا، رخ داد. مهاجمان از طریق تزریق کد مخرب به سیستم‌های شرکت، به اطلاعات مشتریان و رمز عبور اون‌ها دست پیدا کردن.
4. حمله ردپایی: حمله Stuxnet در سال 2010 یکی از مشهورترین حملات ردپایی هست. این حمله به کامپیوترهای کنترل سیستم‌های هسته‌ای در ایران و برنامه‌های پیشرفته برای تخریب سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای اون‌ها توسط یک برنامه مخرب رخ داد.
5. حمله تزریق SQL: حمله به وبسایت‌ها از طریق تزریق کوئری SQL به بانک اطلاعاتی، یکی از حملات رایج در دنیای وب هست. با استفاده از این حمله، مهاجمان می‌تونن اطلاعات حساس مثل نام کاربری و رمز عبور رو سرقت کنن.
6. حمله منع سرویس (DoS): حمله به سایت WikiLeaks در سال 2010 یکی از نمونه‌های مشهور حمله DoS است. در این حمله، مهاجمان با ارسال تعداد زیادی درخواست به سرورهای سایت، منابع اون رو به حداکثر فشار می‌اندازن و باعث قطع تماس کاربران با سایت می‌شن.

من تاکید می‌کنم که این‌ها فقط چند نمونه از حملات معروف تووی شبکه هستن و همواره تهدیدات جدید در حال ظهورن. برای مقابله با این تهدیدات، باید از روش‌ها و فناوری‌های امنیتی مناسب مثل فایروال، رمزنگاری، تشخیص تهدیدات و مدیریت هویت و دسترسی استفاده کنین. همچنین، آموزش کاربران هم مهمه!

اصول و مفاهیم کاربردی طراحی شبکه امن

من یکسری از اصول کاربردی برای طراحی شبکه‌های کامپیوتری امن رو براتون شرح می‌دم:

اولین مورد ایجاد دسترسی محدود (Access Control) هست. دسترسی محدود یعنی اعمال مکانیزم‌ها و سیاست‌ها برای کنترل دسترسی به منابع شبکه؛ که شامل استفاده از رمز عبور قوی، اعتبارسنجی دو عاملی، کنترل دسترسی بر اساس نقش (Role-Based Access Control) و سایر روش‌های مشابه هست. با اعمال دسترسی محدود، فقط افرادی که نیاز واقعی برای استفاده از سرویس دارن، به منابع شبکه دسترسی خواهند داشت.

از شناسایی و احراز هویت (Identification and Authentication) غافل نشین. شناسایی به معنای تشخیص هویت فرد یا دستگاهی هست که درخواست دسترسی به شبکه رو ارسال می‌کنه. احراز هویت به معنای تأیید صحت هویت ارائه شده هست. که می‌تونه از طریق رمزنگاری، مدیریت شناسه‌ها و رمزها، گواهی‌نامه‌ها و امضای دیجیتال انجام بشه. رمزنگاری (Encryption) هم می تونین انجام بدین. رمزنگاری به معنای تبدیل اطلاعات به صورتی هست که فقط افراد مجاز بتونن اونو مطالعه کنن. از رمزنگاری برای محافظت از اطلاعات حساسی مثل رمز عبور، اطلاعات مالی و اطلاعات مشتری استفاده می‌شه. رمزنگاری می‌تونه تووی سطح شبکه (مانند SSL/TLS)، سطح سیستم‌عامل یا سطح برنامه‌ها (مانند رمزنگاری ارتباطات VoIP) انجام بشه.

پیکربندی امن (Secure Configuration)، یکی دیگه از اصول ایجاد امنیت تووی شبکه هست. پیکربندی امن شامل تنظیمات امنیتی در تجهیزات شبکه مثل روترها، سوئیچ‌ها و فایروال‌ها میشه. از مانیتورینگ و تشخیص تهدید (Monitoring and Threat Detection) برای برقراری امنیت شبکه استفاده کنین. مانیتورینگ شبکه و تشخیص تهدید به معنای نظارت مداوم شبکه به منظور تشخیص هر گونه تهدید امنیتی و عملکرد نامعمول هست. استفاده از نرم افزار مانیتورینگ شبکه، رصد فعالیت‌ها، تشخیص حملات و استفاده از سیستم‌های تشخیص نفوذ (IDS) و سیستم‌های پیشگیری از نفوذ (IPS).

یکی دیگه از اصول ایجاد امنیت تووی شبکه، مدیریت هویت و دسترسی (Identity and Access Management) میشه. که به معنای مدیریت و کنترل هویت‌ها، دسترسی‌ها و اجازه‌هاست. مدیریت حساب‌های کاربری، سیاست‌های دسترسی، مدیریت امتیازهای دسترسی و تغییرات اون‌ها به معنای مدیریت هویت و دسترسی هست. یک نکته دیگه هم که به ذهنم میرسه، آموزش و آگاه سازی مداوم کاربران شبکه هست. از این موضوع هم غافل نشین که خودش به تنهایی خیلی خیلی کمک کننده خواهد بود.

این اصول و مفاهیم اساسی امنیت شبکه به شما کمک می‌کنه تا مبانی امنیت شبکه رو درک کنین و برای محافظت از شبکه در برابر تهدیدات امنیتی مختلف اقدامات مناسب رو انجام بدین. با اجرای این اصول و استفاده از فناوری‌های امنیتی مناسب، می‌تونین شبکه رو در برابر حملات و نفوذ‌های مخرب محافظت کنین.

سخن پایانی

هدف اصلی امنیت شبکه، جلوگیری از دسترسی غیرمجاز، استفاده ناصحیح، تغییر یا نقض امنیت داده‌ها و ارتباطات تووی شبکه هست. که با یکسری اقدامات و تدابیر امنیتی صورت می‌گیره.

بعضی از تهدیدات رایج تووی شبکه‌ها شامل حملات دیده‌نشده، حملات نفوذ، سرقت اطلاعات، کنترل ناصحیح دسترسی، حملات ردپا، و حملات ضد سرویس (DDoS) هستن که تعدادی از سازمان‌های معروف رو درگیر کرده. مثلا کاربران جیمیل مورد حمله فیشینگ قرار گرفتن. یا تاسیسات هسته ای ایران تووی سال 2010 توسط حمله ردپایی مورد تهدید قرار گرفت. یا حمله نفوذ که تووی آمریکا رخ داد و به شرکت تارگت، خسارت‌های فراوونی رو وارد کرد.

پس حواسمون باشه که تووی دنیای وب و شبکه، احتمال وقوع حملات و تهدیدات شبکه فراوونه. اما خبر خوب اینکه می تونین با رعایت یکسری اصول، جلوی وقوع این حملات رو بگیرین: پیکربندی امن، مانیتورینگ مداوم، رمزنگاری، شناسایی و احراز هویت و محدودیت و کنترل دسترسی نمونه‌های کاربردی از این اصول هستن.