فهرست مطالب این مقاله:
هر زمان که عملیات پایگاه داده رو انجام میدیم، با خودمون فکر می کنیم SQL خودش به تنهایی اون عملیات رو اجرا می کنه. اما خوبه که بدونین این اتفاق نمیفته. در واقع SQL یک زبان کوئری هستش که برای نوشتن کوئری های پایگاه داده استفاده می شه. این پایگاه های داده توسط بعضی از انجین های پایگاه داده مثل Oracle، SQL Server و غیره اجرا می شه.
در این راهنما سعی می کنیم شما رو با تعاریف اولیه SQL و SQL Server آشنا کنیم. مزایا و معایب هر کدوم رو توضیح میدیم و در نهایت به کاربردهای SQL و SQL سرور اشاره می کنیم.
SQL چیست؟
SQL مخفف عبارت Structured Query Language به معنی زبان کوئری ساختار یافته هستش. این زبان کوئری می تونه برای نوشتن کوئری برای ایجاد اسکیما، ذخیره سازی، دستکاری و بازیابی داده ها از پایگاه داده رابطه ای به کار بره. این زبان در اوایل دهه 1970 توسط دونالد دی. چمبرلین و ریموند اف. بویس در IBM توسعه پیدا کرد.
SQL یک استاندارد واقعی هستش که در سال 1986 توسط ANSI (موسسه استاندارد ملی آمریکا) و ISO (سازمان بین المللی استاندارد) در سال 1987 استاندارد شده. خوبه بدونین که کوئری ها فقط با استفاده از SQL قابل نوشتن هستن، اما برای این کار ما به بعضی از سیستم های مدیریت پایگاه داده رابطه ای (RDBMS) مثل Oracle و SQL Server نیاز داریم. این سیستم ها برای اجرای دستورات و کوئری های SQL استفاده می شن.
SQL به چهار زبان فرعی تقسیم می شه که در ادامه به صورت مختصر توضیح داده شدن:
1. DDL (زبان تعریف داده)
DDL مخفف Data Definition Language هستش که برای تعیین اسکیمای پایگاه داده رابطه ای استفاده می شه که معمولا از دید کاربران پایگاه داده مخفی هستش.
2. DML (زبان دستکاری داده ها)
DML مخفف Data Manipulation Language میباشد که این توانایی رو به کاربر پایگاه داده میده تا به داده های ذخیره شده در پایگاه داده که توسط مدل های داده مناسب سازماندهی شده، دسترسی داشته باشه یا اونها رو اصلاح کنه.
3. DCL (زبان کنترل داده)
DCL مخفف Data Control Language زبانی هستش که برای کنترل دسترسی به داده های ذخیره شده در پایگاه داده استفاده می شه.
4. TCL (زبان کنترل تراکنش)
TCL مخفف Transaction Control Language هستش که با تراکنش های درون پایگاه داده رابطه ای سر و کار داره.
نرم افزار مانیتورینگ شبکه بینا
SQL Server چیست؟
SQL Server که با نام MS SQL Server هم شناخته می شه، یک RDBMS به حساب میاد. این برنامه داده های پایگاه داده رو ذخیره و دستورات و کوئری های SQL رو برای دستکاری پایگاه داده رابطه ای اجرا می کنه. علاوه بر این، تمام عملیات پایگاه داده رو هم مدیریت می کنه و انجام میده.
SQL Server در سال 1989 و برای اهداف تجاری توسط مایکروسافت توسعه پیدا کرد. این نرم افزار انحصاری با استفاده از زبان های برنامه نویسی C و C++ توسعه پیدا کرد. SQL Server از شکل دیگه ای از SQL استفاده می کنه که T-SQL (زبان کوئری ساختار یافته تراکنشی) نامیده می شه. T-SQL تقریبا مشابه SQL هستش اما تغییرات جزئی رو در کوئری ها ارائه میده.
SQL Server وابسته به پلتفرم هستش و برای پلتفرم های متفاوت، نرم افزارهای مختلفی در دسترس قرار گرفته. SQL Server توسط سیستم عامل های ویندوز و لینوکس پشتیبانی می شه. آخرین نسخه از این برنامه تحت عنوان SQL Server 2022 اواخر سال 2022 منتشر شد.
بعضی از RDBMS های دیگه مثل DB2، Oracle و غیره هم وجود دارن. اما به طور کلی استفاده از SQL Server آسونه و عملکردهای بهتر و عملیات کاربرپسند رو ارائه میده. این برنامه دارای خط فرمان و رابط کاربری گرافیکی هستش تا عملیات کاربر بهتری رو فراهم کنه. SQL Server همچنین دارای به روزرسانی های امنیتی و عملیاتی مکرری هستش که یکی از دلایل محبوبیت اون به حساب میاد.
برای افزایش سرعت SQL Server پیشنهاد میکنیم مقاله “افزایش سرعت در SQL با ایجاد index در SQL از طریق Tune Up” ما رو مطالعه کنین.
نسخه های مختلف SQL Server
جدیدترین نسخه SQL Server تحت عنوان SQL Server 2022 در چهار نسخه مختلف برای پروفایل ها و کاربردهای مختلف منتشر شده که در ادامه با اونها آشنا می شیم:
1. Enterprise
به عنوان کامل ترین نسخه و برای سازمان هایی در نظر گرفته شده که برای حجم های کاری حیاتی به سطوح بالایی از خدمات نیاز دارن.
2. Standard
این نسخه برای ارائه ابزاری به کسب و کارهای کوچک طراحی شده تا مدیریت داده های اولیه رو برای اجرای برنامه های اونها فراهم کنه و از ابزارهای توسعه رایج برای محیط های داخلی یا ابری پشتیبانی می کنه.
3. Express
این نسخه برای توسعه دهندگان مستقل نرم افزار یا مبتدیانی طراحی شده که تمایل دارن برای کامپایل برنامه های کوچک سرور و دسکتاپ به یک پایگاه داده رایگان دسترسی داشته باشن.
4. Developer
این نسخه تمام عملکردهای نسخه اینترپرایس رو ادغام می کنه و برای تمام توسعه دهندگانی که به دنبال یک سیستم تست و توسعه برای کامپایل هر نوع برنامه در SQL Server هستن طراحی شده.
SQL و SQL Server چه تفاوتی با هم دارن؟
همون طور که اشاره شد، SQL به عنوان یک زبان کوئری و SQL Server به عنوان یک ابزار اجرای دستورات و کوئری های SQL، با هم تفاوت هایی دارن. در این بخش به تفاوت های اصلی SQL و SQL Server می پردازیم.
– نوع
SQL یک زبان کوئری هستش که برای نوشتن کوئری برای بازیابی یا دستکاری داده های پایگاه داده رابطه ای استفاده می شه. از طرف دیگه، SQL Server یک نرم افزار انحصاری یا یک ابزار RDBMS هستش که دستورات SQL رو اجرا می کنه.
این نرم افزار همچنین بعضی از ویژگی ها و عملکردهای اضافی رو فراهم می کنه تا کاربر بتونه به درستی با پایگاه داده تعامل داشته باشه و تمام عملیات پایگاه داده رو به طور موثر انجام بده.
– توسعه دهنده
SQL توسط IBM و در دهه 1970 توسعه پیدا کرد. این زبان کوئری نوعی استاندارد هستش که توسط ANSI در سال 1986 و ISO در سال 1987 استانداردسازی شده. از طرف دیگه، SQL Server توسط مایکروسافت و در سال 1989 برای اهداف تجاری توسعه پیدا کرد.
– هدف
SQL برای نوشتن دستورات برای تعیین اسکیماهای پایگاه داده رابطه ای مورد نیاز هستش. همچنین برای نوشتن یک کوئری برای ذخیره، دستکاری یا بازیابی کردن داده های پایگاه داده به SQL نیاز داریم. از طرف دیگه، SQL Server نرم افزاری هستش که برای اجرای دستورات و کوئری های SQL مورد نیاز هست. همچنین برای مدیریت و انجام کلیه عملیات پایگاه داده از SQL Server استفاده می شه.
– کاربرد
دستورات و کوئری های SQL توسط تمام RDBMS ها برای ایجاد اسکیماهای پایگاه داده رابطه ای، ذخیره، دستکاری یا بازیابی کردن داده های پایگاه داده استفاده می شه. از طرف دیگه، SQL Server به عنوان یک پایگاه داده RDBMS استفاده می شه. برای فراهم کردن عملیات کاربر بهتر، این نرم افزار هم به صورت خط فرمان و هم در رابط کاربری گرافیکی در دسترس است.
– وابستگی به پلتفرم
از اونجایی که SQL یک زبان کوئری استاندارد شده به حساب میاد، کوئری های SQL صرف نظر از پلتفرم های مختلف، همیشه یکسان هستن. به همین دلیل، SQL یک زبان کوئری مستقل از پلتفرم هستش. اما SQL Server یک نرم افزار انحصاری هستش و نمی شه از این نرم افزار برای تمام پلتفرم ها استفاده کرد. از این رو، SQL Server یک RDBMS وابسته به پلتفرم به حساب میاد.
– به روزرسانی
SQL به عنوان یک زبان کوئری استاندارد اصلا به روزرسانی نمی شه. کوئری های پایگاه داده که با استفاده از SQL نوشته می شن همیشه یکسان هستن. اما SQL Server یک نرم افزار انحصاریه که با اهداف تجاری توسعه پیدا کرده و به همین دلیل معمولا به طور منظم به روز می شه. نسخه های مختلفی از SQL Server برای استفاده در دسترس هستش و هر نسخه جدید قابلیت های پیشرفته تری رو ارائه میده.
برای آشنایی با مدل های بازیابی (Recovery Model) در SQL Server، حتما مقاله “انواع مدل بازیابی (Recovery Model) در SQL Server” ما رو مطالعه کنین.
کاربردهای SQL چیست؟
به لطف سازگاری با اکثر تکنولوژی های مدرن، SQL فرآیند جمع آوری، ذخیره سازی و بازیابی داده ها رو تسهیل کرده. این توانایی به یک پایگاه داده اجازه میده تا به صورت همزمان روی چند کامپیوتر اجرا بشه و در نتیجه کارایی بیشتری رو در محیط های کاری شاهد باشیم. برای آشنایی بیشتر با کاربردهای این زبان، می تونین موارد زیر رو در نظر بگیرین.
– صنعت مالی
اپلیکیشن بانک ها، موسسات مالی و پردازشگرهای پرداخت آنلاین، داده های حیاتی کاربران و تراکنش های مالی اونها رو ذخیره می کنن. در پشت صحنه، سیستم های پایگاه داده پیچیده ای قرار دارن که توسط SQL پشتیبانی می شن. این امر نه تنها ارائه تجربیات شخصی سازی شده رو به کاربران امکان پذیر می کنه، بلکه استخراج بینش های عملی رو هم میسر می کنه تا اعمال فریبکارانه و جعل شناسایی بشن.
– رسانه های اجتماعی
اکثر شبکه های اجتماعی در هر ثانیه حجم قابل توجهی از داده ها رو پردازش می کنن. پلتفرم هایی مثل اسنپ چت و اینستاگرام برای ذخیره اطلاعات پروفایل کاربران از SQL استفاده می کنن. زبان کوئری ساختار یافته به اونها اجازه میده وقتی که کاربران پست های جدید رو ایجاد می کنن یا عکس ها رو به اشتراک می گذارن، پایگاه داده برنامه به روزرسانی بشه و همچنین ثبت پیام ها رو تسهیل می کنه و به کاربران اجازه میده پیام ها رو بعدا بازیابی کنن.
– بازاریابی
علاوه بر کاربردهای آشکار SQL در مدیریت داده و علم داده، این زبان کوئری به طور فزاینده ای در استراتژی سیاست های بازاریابی هم استفاده می شه. شرکت ها، چه در حوزه فناوری و چه خارج از اون، برای شناسایی مخاطبان هدفشون، کسب اطلاعات بیشتر در مورد الگوهای رفتار مصرف کننده و تجزیه و تحلیل اثربخشی اجرای کمپین های بازاریابی، به SQL متکی هستن.
– مدیریت پایگاه داده
وظیفه اصلی یک مدیر پایگاه داده به روزرسانی پایگاه داده آنلاین سازمان و حفظ یکپارچکی اون هستش تا داده ها بتونن در یک محیط امن قرار بگیرن. مدیران پایگاه های داده در کسب و کارها، دانشگاه ها، بیمارستان ها و سایر موسساتی از این قبیل، برای جمع آوری و پردازش اطلاعات محرمانه در مورد کاربران، کارمندان، دانشجویان یا بیماران از SQL استفاده می کنن.
– تجزیه و تحلیل داده ها
مسئولیت یک تحلیلگر داده شامل مرتب سازی مجموعه های عظیم داده و کشف روندها و ترکیب هایی از داده هاست که سازمان ها می تونن از اونها برای مدیریت کارآمد کسب و کارشون استفاده کنن.
استفاده از SQL نقش مهمی رو در تجزیه و تحلیل داده ها ایفا می کنه، چون زبان کوئری ساختار یافته می تونه فرآیند به دست آوردن بینش از حجم عظیمی از داده ها رو با استفاده از انواع دستورات شرطی، ساده کنه.
برای آشنایی با اینکه چطور از دیتابیس ها در SQL Server بکاپ بگیرین و ریستور کنین، حتما مقاله “نحوه بکاپ گیری و ریستور دیتابیس ها در SQL Server” ما رو مطالعه کنین.
کاربردهای SQL Server چیست؟
به لطف رابط بصری و گزینه ها و ابزارهایی که در این نرم افزار وجود داره، می شه برای ذخیره تمام اطلاعات مورد نظر در پایگاه های داده رابطه ای و همچنین برای مدیریت این داده ها بدون پیچیدگی زیاد از SQL Server استفاده کرد.
تسهیلاتی که توسط SQL Server ارائه می شه و ابزارهایی که داره برای شرکت ها ضروری هستش. اگر فهرستی از مشتریان، کاتالوگ محصول یا حتی مجموعه وسیعی از محتوای چندرسانه ای دارین، SQL Server به شما کمک می کنه تا همه چیز رو به صورت کامل مدیریت کنین. این نرم افزار برای عملکرد صحیح یک وب سایت یا هر اپلیکیشنی ضروری به حساب میاد.
موتور رابطه ای جزو اصلی این نرم افزار رو تشکیل میده که مسئول پردازش دستورات، کوئری ها و همچنین ذخیره سازی فایل ها، BBDD، جداول و بافرهای داده هستش. اجزای دیگر نرم افزار برای مدیریت حافظه، برنامه نویسی و مدیریت تعاملات درخواست و پاسخ در سرورهایی که میزبان پایگاه های داده هستن به کار میرن.
